Judas had dus de botte pech…
Ja iemand moest het toch doen?!
Deze vraag heeft te maken met Gods voorzienigheid en zijn alwetendheid. Daarover leeft dit misverstand: God heeft een vastomlijnd plan en dat gaat hoe dan ook door. Hij kiest daarbij mensen die Hij hun plek geeft in dat plan, zoals Judas. Wat wij verder ook doen of laten, we kunnen er niets aan veranderen. In de Bijbel staat immers steeds: ‘Dit gebeurt, omdat de Schriften in vervulling moeten gaan.’
Vooral als het gaat over Gods plan met Jezus, moeten in die visie alle gebeurtenissen rond zijn dood van tevoren, van eeuwigheid zelfs, minutieus en letterlijk zijn voorgeprogrammeerd als ze hebben plaatsgevonden. Dat betekent dat er voor Kajafas, voor Pilatus en voor Judas geen speelruimte bestond in de keuzes die ze hebben gemaakt. Zij waren poppetjes in het grote spel en hebben huns ondanks en buiten hun medeweten meegewerkt aan het verlossingsplan van God.
De grote denkfout is dat de juiste volgorde wordt omgedraaid. Als er in de Bijbel staat dat iets zo en zo gaat plaatsvinden en dat mensen zo en zo zullen handelen, dan staat – onterecht – voor ons vast dat de mensen die er later in werden betrokken geen keus hadden. De profetie wordt daarbij door ons gelezen als een dictaat, terwijl die alleen maar een voorzegging is. De gebeurtenissen worden volgens ons opgelegd, terwijl die alleen maar worden weergegeven. Er wordt door ons een voorschrift gemaakt van wat in de Bijbel een vooraankondiging is. De toekomst wordt dan ook van tevoren vastgelegd terwijl die natuurlijk nog open ligt. Concreet is dan de conclusie: Ach, iemand moest Jezus verraden, Judas had de botte pech dat vuile werkje op te moeten knappen.
Maat het is andersom: Gods verlossingsplan met Jezus arrangeert de gebeurtenissen niet, maar haakt erop in. Judas’ verraad is geen daad door noodlot maar een eigen vrije keuze. Hij moest het niet doen, hij wilde het doen. Jezus’ dood is niet door God geregisseerd. Het is een gevolg van het feit dat wij de Rechtvaardige niet in ons midden dulden. Onze systemen zijn corrupt. Als er al sprake is van noodlot, dan is het dat wie zich verzet tegen het systeem, door de raderen van het systeem zal worden vermalen. Dat gebeurt steeds, tot in onze eeuw toe bij mensen als Dietrich Bonhoeffer, Mahatma Gandhi, Dag Hammarskjöld, Martin Luther King, Johannes Paulus I, die hun verzet tegen de corrupte werkelijkheid met een gewelddadige dood hebben moeten bekopen. God kent de menselijke aanleg, en bouwt juist daarop zijn grote verlossingsplan. Niet dankzij Judas, maar ondanks Judas!
Deze vraag komt uit één van mijn boeken.
Mijn handboek voor het beantwoorden van geloofsvragen van kinderen is alleen nog antiquarisch verkrijgbaar. Het heet:
Wie heeft God verzonnen?
